Funkcje hormonalne u innych organizmów

Dotychczas zajmowaliśmy się jedynie hormonami człowieka. Jest jednak wiele dowodów, że wszystkie organizmy wielokomórkowe koordynują swoje czynności chemiczne, dzięki działaniu na narządy docelowe substancji wydzielanych przez pewne komórki znajdujące się w innej części ciała. W 1849 r. A. A. Berthold, niemiecki lekarz, wykonał pierwszy eksperyment naukowy w dziedzinie endokrynologii, kastrując grupę młodych kogutów. Stwierdził, że kastrowane zwierzęta stają się typowymi kapłonami – nie rozwijają się u nich grzebienie, korale, upierzenie, agresywność, pianie i popęd płciowy, typowe cechy dla dojrzałego koguta. Jednak, gdy usunięte w czasie operacji jądra zostały wszczepione temu samemu zwierzęciu, lecz w inne miejsce, zwierzęta rozwijały się normalnie. Na podstawie tych doświadczeń na zwierzętach Berthold i jego współpracownicy wysunęli koncepcję, że substancje produkowane przez niektóre tkanki mogą być przenoszone z prądem krwi i mogą wywierać specyficzne działanie na inne tkanki. Obecnie wiadomo, że wszystkie zwierzęta wytwarzają hormony. U płazów aktywność hormonalna jest szczególnie duża w okresie rozwoju; na przykład hormony tarczycy zwiększają wyraźnie szybkość przeobrażenia się – i tak kijanki traktowane tyroksyną osiągają stadium dorosłej żaby znacznie szybciej niż normalnie. Hormony owadów wywołują zmianę barwy ciała, pobudzają rozwój jaj u samicy oraz regulują wzrost i przeobrażenie zupełne. Jeżeli usunie się mózg dojrzewającej gąsienicy, zanim wyprzędzie swój kokon, to nie przekształci się ona w poczwarkę. Nie jest to jednak wynik zwykłego szoku chirurgicznego; jeśli bowiem tkankę mózgową wszczepi się do innej części ciała gąsienicy, to przekształci się ona w poczwarkę.